ASİTLER VE BAZLAR
Asitlerin ve Bazların Özellikleri
Asit ve baz kavramları ile ilgili günlük yaşamımızda oldukça sık karşılaşırız. Asitlerin ve
bazların sahip oldukları farklı özellikleri duyu organlarımızla algılarız ve böylece maddeleri
birbirinden ayırırız. Genellikle aşındırıcı ve tahriş edici olarak bilinen, aynı zamanda da yiyecek
ve içeceklerimizin pek çoğunun yapısında bulunan ve asit özelliği gösteren maddeler
de tatlarının ekşi olmasından anlaşılır. Yani asit özelliğine sahip maddelerin tatları ekşidir ve
turnusol kağıdını kırmızı renge dönüştürürler.
Limon suyunda bulunan sitrik asit limona ekşi tadı
veren bileşiktir. Aynı şekilde “sirke” diye kullandığımız
sıvı, asetik asitin (CH3COOH) sulu çözeltisidir.
Tüm asitlerin ve bazların tadına bakmak mümkün
değildir. Çünkü bazı asitler çok tehlikelidir.
Ayrıca asitlerin aşındırma özelliği vardır. Bu nedenle
asitler daha çok cam veya plastik kaplarda muhafaza
edilir. Asitlerin yakıcı ve tahriş edici özellikleri de vardır.
Karınca ısırdığında yakıcı bir acı hissetmemizin nedeni,
karıncanın salgısındaki formik asittir. Isırgan otuna dokunduğumuzda
hissettiğimiz acının nedeni de formik asittir.
Öte yandan diş macunu, kabartma tozu, kireç suyu,
mermer, yemek sodası, sabun, çamaşır sodası ve
amonyaklı su gibi temizlik malzemeleri, kostik ve kireç
gibi endüstride kullanılan bazı maddeler ise baz olma
özelliği taşır. Baz özelliği gösteren maddelerin tatları
acıdır. Ayrıca ele kayganlık hissi verirler ve turnusol kağıdını
mavi renge dönüştürürler.
Asit ve bazların yaygınlığı bu kadarla sınırlı değildir.
Bitkilerin çiçeklerinin renklerinde bitkinin yetiştiği toprağın
asitliği ya da bazlığı önemlidir. Asitli topraklarda sadece
mavi ortanca, nötr veya bazik topraklarda ise sadece
pembe ortanca yetişmesi, bitkilerin rengini belirleyen bileşiklerin
asit ve bazlara duyarlı olduğunu gösterir.
Aynı şekilde lahana, çay ve üzüm yaprakları da bitkilerin yetiştiği toprağın asit/baz özelliğine
göre renk değişikliğine uğrar.
İçinde bulunduğu çözeltinin asitlik ya da bazlık durumuna göre renk değiştiren maddelere
indikatör (belirteç) denir. İndikatörler çözeltilerin belli bir pH değerinde renk değiştiren
zayıf organik asitler ve bazlardır. Örneğin, metil oranj, turnusol, fenolftalein, bromtimol mavisi,
metil kırmızısı, alizarin sarısı v.b.