ÖNEMLİ ASİTLER
Nitrik Asit (HNO3)
? Kuvvetli bir asittir, suda %100’e yakın bir oranda iyonlaşır.
? Bir ametal oksidi olan N2O5’ in su ile tepkimesinden nitrik asit (HNO3) oluşur. Halk arasında
kezzap olarak bilinir.
N2O5(g) + H2O(s) ¡ 2HNO3(suda)
Nitrik asit, ayrıca;
? İlaçların, boyaların, gübrelerin eldesinde
? Metallerin işlenmesinde (metalurjide)
? Nükleer yakıt artıklarının yeniden kazandırılmasında
? Dinamit (patlayıcı) yapımında
kullanılır.
Nitrik asit iyi bir yükseltgendir. Örneğin, bakır, seyreltik HNO3(suda) ile NO gazını, derişik
HNO3(suda) ile NO2 gazını verir.
Cu(k) + 4HNO3(suda) ¡ Cu(NO3)2 + 2NO2(g) + 2H2O(s)
3Cu(k) + 8HNO3(suda) ¡ 3Cu(NO3)2(suda) + 2NO(g) + 4H2O(s)
Hidroflorik Asit (HF)
? Hidroflorik asit, zayıf bir asittir. Suda düşük oranda iyonlaşır. Cam ya da porselen malzemelere
etki ederek onların aşınmasına veya delinmesine sebep olur. Bu yüzden plastik
kaplarda tutulur. Cam kaplarda saklanamaz.
? Camların üzerine şekil yapmada ve yüksek oktanlı benzin üretiminde kullanılır.
Sülfürik Asit (H2SO4)
? Yaygın adı zaç yağıdır. Sülfürik asit, SO3’ün suyla birleşmesi
sonucu oluşur.
SO3(g) + H2O(s) ¡ H2SO4(suda)
Seyreltik sülfürik asit; bazların nötrleştirilmesi, metallerin H2
gazı çıkararak çözülmesi ve CO2 gazı açığa çıkararak karbonatların
çözülmesi gibi tepkimeleri verebilir.
H2SO4(suda) + 2KOH(suda) ¡ K2SO4(suda) + 2H2O(s)
Zn(k) + H2SO4(suda) ¡ ZnSO4(suda) + H2(g)
CaCO3(k) + H2SO4(suda) ¡ CaSO4(suda) + CO2(g) + H2O(s)
Sülfürik asit saf haldeyken renksiz, yağımsı kıvamda olan bir sıvıdır. Bu asit ısıya karşı
çok dayanıklı değildir. Sülfürik asidin suya karşı ilgisi çok fazladır. Bu özelliğinden dolayı iyi
bir kurutucu (nem çekici) olarak görev yapar.
Örneğin kurutulması istenen bir gaz sülfürik asit içerisinden kabarcıklar halinde geçirilerek
gaz içerisindeki nem ya da sıvı su H2SO4 tarafından tutularak gaz kurutulmuş olur.
H2SO4, ayrıca;
? Metal ve karbonatlı tuzları çözündürme işlemlerinde
? Petrol ve boya sanayisinde
? Gübre ve patlayıcı yapımında
? Akü sıvısı olarak otomobillerde
? Seyreltik çözeltisi bazların nötrleştirilmesinde
kullanılır.
Fosforik Asit (H3PO4)
? Renksiz kristaller halinde bir katıdır. P4O10’un suyla
etkileşmesiyle ve endüstride Ca3(PO4)2 nin H2SO4 ile
etkileşmesiyle hazırlanır.
P4O10(k) + 6H2O(s) ¡ 4H3PO4(suda)
Ca3(PO4)2(k) + 3H2SO4(s) ¡ 3CaSO4(k) + 2H3PO4(s)
? Suya karşı ilgisi H2SO4 kadar olmasa da oldukça yüksektir.
Bu nedenle H3PO4’te nem çekici olarak kullanılır.
H3PO4 ayrıca;
? Gübre üretiminde (en çok fosfatlı gübrelerin üretiminde)
? Gıda endüstrisinde
? Metalleri korozyona daha dayanıklı duruma getirmede
? Peynir üretiminde ve ekşilik vermesi için meşrubat üretiminde
? İlaç endüstrisinde
? Kabartma tozları ile kahvaltılık tahıl ezmeleri yapımında
kullanılır.
Asetik Asit (CH3COOH)
Saf asetik asit renksiz ve keskin kokuludur. Günlük yaşam da sirke asidi olarak bilinir.
Sirkedeki asetik asit gıdaların bozulmasına neden olan mikroorganizmaların gelişimini engeller.
Su ile her oranda karışabilen bu asit saf halde iken temas edildiğinde cildi yakar. Bu
yakmanın sebebi suya karşı olan büyük ilgisidir. Deri ile temas edildiğinde deride bulunan
hücrelerin suyunu çeker. Böylece hücreler susuz kalınca yanma etkisi olur.
Endüstride asetik asidin geniş bir kullanım alanı vardır.
? Gıda sanayinde asitlik sabitleyici özelliğinden dolayı
katkı maddesi olarak
? PET plastiklerin üretiminde dolayısıyla polimer kimyası
alanında
? Zayıf bir asit olmasından dolayı ev temizliğinde
? Çaydanlıkların kireçten arındırılmasında
? Cam ve parlak yüzeylerdeki tortuların temizlenmesinde
kullanılır
Hidroklorik Asit (HCI)
Halk arasında tuz ruhu olarak bilinir. Kuvvetli bir asit olan HCI suda çok yüksek oranda
çözünür. HCI, sodyum karbonat (Na2CO3) ve amonyak (NH3) gibi bazlara etki eder, tepkime
sonrası ortam sıcaklığı hızla yükselir.
2HCI + Na2CO3 ¡ 2NaCI + CO2 + H2O
HCI + NH3 ¡ NH4CI
Hidroklorik asit, soy metallerin dışındaki metallere etki ederek hidrojen gazı açığa çıkarır.
Zn(k) + 2HCI(suda) ¡ ZnCI2(suda) + H2(g)
AI(k) + 3HCI(suda) ¡ AICI3(suda) + 3/2H2(g)
Hidroklorik asit, genel olarak;
? Deri işlemeciliğinde
? Ev temizliğinde
? Demir ve çeliklerde pas giderme amaçlı
? İnşaat sanayinde
? Petrol araştırmalarında
? Gıda sektöründe katkı maddelerinin yapımında
? Yapay gıdalar ve vitaminlerin üretim aşamasında
kullanılır.
